Uitwijken, het kunstenhuis op wielen

Concept

Mobiel

Uitwijken is een mobiel project. Er is geen vaste plek of gebouw. We organiseren in de ruimte tussen de gebouwen: de openbare ruimte. Uitwijken beweegt van de ene plek naar de volgende en komt thuis in de opsomming van al die bezochte plekken. Je zou kunnen zeggen dat Uitwijken reist, maar om te reizen moet je weg zijn van huis en Uitwijken is in principe nooit weg, maar steeds nabij.

De verschijningsvorm van Uitwijken is een gevolg van dat idee. Er zijn een zevental omgebouwde oude camions en camionettes met elk een eigen functie. Soms is die functie heel erg duidelijk en eenduidig zoals bij de barwagen. Soms is die meerduidig zoals bij de cinemawagen, die ook als verhuiscamion, klein theaterzaaltje, podium, fotostudio… kan gebruikt worden. Verder is er ook de boekwagen, waar boeken uit de Brugse Bibliotheek te lezen zijn en een dagverse krant te vinden is. Dan heb je ook de techniekwagen, waar de geluidstechnieker plaatsneemt tijdens concerten. Het podium, waarvan de functie voor zich spreekt, de atelierwagen die vaak als opslagruimte dient en de bureauwagen vervolledigen het mobiele kunstenhuis. Die laatste is een sluitsteen in de organisatie. De bureauwagen, uitgerust met wifi en printer, zorgt er namelijk voor dat de Uitwijkenploeg ter plekke het kantoorwerk kan verrichten. Zo wordt het mogelijk voor Uitwijken om langer op één plek aanwezig te zijn.

Soms blijft Uitwijken maar even op één bepaalde plek en soms wat langer. Wanneer Uitwijken maar even langskomt is dat in een korte formule. De barwagen is er steeds bij en gaat een half uurtje voor de voorstelling open. Er is dus een voorstelling. In de winter is dat een vuurvoorstelling, in de zomermaanden kan dat zowel een theater – of circusvoorstelling zijn, maar evengoed een concert. Na de vertoning blijft de bar nog wat open en kan er gezellig worden nagekaart. De dag nadien trekt Uitwijken naar een andere Brugse wijk om hetzelfde procédé te herhalen.

Ook wanneer Uitwijken wat langer blijft, kan de barwagen niet ontbreken. Bijgestaan door de rest van de wagens komt een charmante scenografie tevoorschijn. Wat langer wil zeggen dat Uitwijken gedurende drie weken op bezoek komt in een buurt. De Uitwijkenploeg werkt in de bureauwagen, houdt het cafeetje open en gaat de wijk in op zoek naar contact. Uitwijken wordt zo, gedurende het verblijf, een vast element in de buurt.

De twee formules zijn elkaars tegengestelden, maar hebben elkaar nodig om te overleven. De ene is kort en krachtig, brengt veel volk op de been en kan een ruim gebied bestrijken in relatief korte tijd. In deze formule is Uitwijken een beetje rock and roll. Avontuurlijk, maar ook vluchtig.

In de andere formule toont Uitwijken zich van een bedachtzamere kant. Wanneer Uitwijken wat langer blijft ontstaan er grondige connecties met de buurt en met het park. In deze formule heeft iedere wijk een eigen programma, geïnspireerd door de specifiteit van de plek en aangepast aan de tijd van het jaar en de plaats in de kalender. Hier kan er diepgaand worden gewerkt, gedacht en gepland. Maar bovenal is hier tijd om te experimenteren, bij te leren en te groeien. Deze formule laat het toe om ongedwongen en op authentieke manier in verband te staan met het publiek, beslommeringen en vreugde te delen en samen te genieten van de prachtige Brugse parken.

Uitwijken kent ondertussen een lange lijst van meer dan 170 bezochte plekken. Elk jaar wordt minutieus nagedacht over de te bezoeken locaties. Daarbij worden heel wat factoren in rekenschap gebracht: weer, vakanties, demografische gegevens van de stad, inhoudelijke aanknopingspunten. Maar de belangrijkste blijft toch wel de geografische spreiding. De locaties worden zo uitgekozen dat bijna iedereen in Brugge in de loop van een jaar wel eens naar Uitwijken kan vlak bij huis.

Kunsten

De kunsten zijn niet weg te denken uit Uitwijken. Ze nemen de centrale rol op in het project. Als een haardvuur in een huis zijn het de kunsten waarrond we ons verzamelen. Soms gaat het gesprek over de voorstelling of het kunstwerk zelf, maar evengoed over iets totaal anders en was de voorstelling of het kunstwerk slechts de aanleiding om elkaar te ontmoeten.

Uitwijken blinkt uit met haar veelzijdig programma. Een amalgaam aan workshops, circus, theater, film, etc zorgt voor een divers publiek. Via degelijke, eenvoudige en aangepaste communicatie gaat Uitwijken tegelijkertijd op zoek naar een breed en een heel specifiek publiek.

Uitwijken zet ferm in op het creëren van voorstellingen die nauw aansluiten bij de doelen van het project. Geregeld worden producties of co-producties op poten gezet. Dat gaat van een voorstelling produceren over een workshop bedenken tot een band samenstellen. Van grote engagementen tot kleine curatoriële ingrepen, het gebeurt allemaal. Door de specificiteit van Uitwijken loont het om te investeren in makers. Wanneer die meer inzicht krijgen in het project en haar doelen, komt hun werk beter tot uiting en vindt het makkelijker resonantie bij de toeschouwer.

Wanneer Uitwijken maar even in een wijk op bezoek is, is dat vaak met een voorstelling speciaal gemaakt op maat van het project. Theatermakers, circusartiesten of muzikanten worden op die manier door Uitwijken uitgedaagd om de klassieke cultuurzaal te verlaten. Zo spelen zowel maakproces als resultaat zich dicht bij het publiek af.  Door in te zetten op het ondersteunen van locatievoorstellingen, draagt Uitwijken bij aan een breder aanbod van bereikbare cultuur, wordt onze missie indirect mee uitgedragen door andere projecten en bouwt Uitwijken mee aan een leefbare cultuursector (ook voor makers).

Als Uitwijken wat langer blijft, worden duurzame samenwerkingen opgezet. De vaste culturele partners zijn Cactus Muziekcentrum, Bibliotheek Brugge en MOOOV. Op elke plek waar Uitwijken wat langer blijft, zijn ze op de één of de andere manier deel van de programmatie. Ook worden specifieke verbintenissen aangegaan met partners uit de buurt of op basis van de plaats waar Uitwijken op bezoek is.

Daarnaast probeert Uitwijken met een waaier aan verschillende strategieën haar programma toegankelijk(er) te maken. Elke vorm van aankondiging genereert een ander soort betrokken zijn en dus ook andere profielen in het publiek. Het is voor Uitwijken belangrijk om die verscheidenheid in aanpak vast te houden en uit te breiden.

Activiteiten vragen soms een actieve betrokkenheid van het publiek zoals bij het buurtrestaurant waarin samen met buurtbewoners wordt gekookt. Of zoals wanneer een tekenaar de wijk in trekt om reisverhalen te sprokkelen en te illustreren. Maar evengoed kunnen mensen komen binnenwaaien en verrast worden door een concertje dat al aan de gang was of komt men gewoon iets drinken op ons terras. Er is niet één weg om Uitwijken te leren kennen. Hoe meer verschillende paden er zijn om bij Uitwijken te gast te zijn, hoe verscheidener het publiek kan worden.

Uitwijken zoekt naar een programma dat op vele manieren mensen betrekt bij het project: samen naaien of taarten bakken, schoolprojecten waarin schaakborden worden gefabriceerd, schoolvoorstellingen, concerten, samen een zitpaviljoen bouwen, voorleesmomenten, circusvoorstellingen, vertelavonden, openluchtcinema…

Huis

Uitwijken is een mobiel huis. Elke dag en op elke plek komen nieuwe gezichten het project bewonen. Ze kenden het nog niet of komen terug na een langere of kortere tijd te zijn weg geweest. Uitwijken wil voor al die mensen graag een huis kunnen zijn. Een plek waar ze zich welkom voelen.

Uitwijken zoekt naar een divers publiek, samengesteld uit mensen die in de dichte omgeving wonen en anderen die als bezoeker in de wijk zijn. Zowel voor kinderen, jongeren, volwassenen, mensen van middelbare leeftijd en ouderen is er steeds wel iets te beleven in ongedwongen sfeer.

Op een waaier aan manieren worden mensen aangesproken. Soms voorzichtig, door een bordje aan een verlichtingspaal op te hangen, soms direct, door bij voordeuren aan te bellen. Via verschillende wegen komt publiek tot bij het project. Soms zien ze een post op de socials, soms koken ze hun favoriet gerecht in ons buurtrestaurant.

Alle activiteiten op Uitwijken zijn gratis. Zo probeert het project zo veel mogelijk mensen de kans te geven eraan deel te nemen. Op Uitwijken is er steeds gratis koffie, thee en plat water te krijgen voor iedereen. Een dagverse krant en wat opbeurende muziek stelt bezoekers op hun gemak. Wanneer Uitwijken wat langer blijft is het café op regelmatige uren geopend en wordt het een vaste stop voor heel wat buurtbewoners.

In contact komen met andere (sociale) projecten in de buurt is een must. Uitwijken probeert te zoeken naar verbindingen en samenwerkingen. Zo’n samenwerking kan elke vorm aannemen, maar ons cafeetje is er sowieso en vormt een interessante plek voor groepen of klassen om samen te komen. Zowel de sociale als de culturele partners worden voor vergadering op de Uitwijken-locatie uitgenodigd en op die manier wordt de stad een klein beetje meer gedecentraliseerd. Er is ook steeds een plekje in onze bureauwagen vrij, bedoeld om collega’s uit allerlei sectoren een gezellig en groen alternatief te bieden op hun alledaags bureau.

Wanneer Uitwijken maar even blijft, gaan we af en toe op bezoek bij voorzieningen. Hiermee willen we een brug slaan tussen het culturele en het sociale veld. Buurtbewoners kunnen zo een voorziening beter leren kennen, en bewoners van de voorziening hebben een voorstelling in hun achtertuin.

Door met artiesten samenwerkingen aan te gaan of ze meerdere keren terug te vragen zoals wanneer Uitwijken een muzikant vijf keer carte blanche geeft, worden artiesten op een duurzame manier betrokken bij het project. Artiesten krijgen op Uitwijken de kans om te creëren en de ruimte om te experimenteren. Er is op Uitwijken geen backstage waardoor artiesten en publiek zich in dezelfde ruimte bevinden. Wanneer het kan, eten ook de artiesten mee in het buurtrestaurant.

Zo wil Uitwijken niet alleen een plek zijn waar mensen zich welkom voelen, maar ook waar mensen elkaar leren kennen. Of het nu Uitwijken-medewerkers, buurtbewoners, bezoekers, vrijwilligers of artiesten zijn: verbindingen leggen tussen mensen blijft het uitgangspunt van het project. Rondom de kunsten komen we samen en richten zo onze blik op een toekomst met meer verbondenheid.

Historiek

Geschiedenis

Uitwijken bestond in 2020 tien jaar, een ideaal moment om terug te blikken op een rijkelijk gevulde geschiedenis. In 2002 was Brugge culturele hoofdstad van Europa en werd Brugge Plus opgericht als stedelijke vzw. Enkele jaren later, in 2007, nam Brugge Plus de taak van culturele wijkwerking in haar opdrachten op en ontstond ‘de kindertheatertoer’. Door met een theatervoorstelling naar de wijken rond Brugge te trekken, werden wijkbewoners toegeleid naar het bestaande cultuuraanbod in de stad. In 2010, ter gelegenheid van het stadsfestival, onderging de kindertheatertour een metamorfose. Vijf oude camionettes en camions werden door het toen nog in Deerlijk gevestigde Bolwerk omgebouwd tot een mobiel cultuurhuis. Uitwijken was geboren.

Tussen de jaren 2010 en 2020 maakte Uitwijken een grote transitie door. Uitwijken groeide meer en meer uit tot een onafhankelijke speler in het Brugse cultuurlandschap. In plaats van de toeleider te zijn naar cultuurhuizen, werd Uitwijken zelf een cultuurhuis: een mobiel cultuurhuis dat zich constant verplaatst, steeds en actief op zoek naar plekken en publiek dat moeilijker de weg naar het bestaande cultuuraanbod vindt. Deze emancipering van Uitwijken is er natuurlijk vooral gekomen door de mensen achter het project, door de onophoudelijke drang naar verdieping en nauwkeurigheid. In 2010 was het Marec Zeghers die het vuur aan de lont stak en met een tekeningetje de investering in de Uitwijkenwagens veilig stelde. Door eerst te investeren in deze logistieke noden voor Uitwijken, werd het project ook meteen bestendigd in de jaren nadien.

In september 2010 vond de eerste editie van Uitwijken plaats in Sint-Pieters. Een wolkbreuk zorgde ervoor dat de feestelijke opening plaatsvond in het materiaaltentje. Het waren toen nog Marec en Elsie die de kar trokken. Ook Jurgen was er al van bij het prille begin, net als Charlotte met Vel tegen Vel, Valerie van de Bibliotheek en natuurlijk Griet die van bij de start de communicatie voor Uitwijken heeft verzorgd.

Verder ontwikkelen